LOANWORD

camping

VARIANTS

camping lub kemping

DEFINITION

„teren wyposażony w umywalnie, elektryczność itp., na którym turyści mogą rozbijać namioty lub mieszkać w przyczepach samochodowych albo w domkach" (WSWO)

EXTRA-LINGUISTIC INFORMATION

Początki biwakowania w celach turystycznych przypadają na 2. połowę XIX w. W Stanach Zjednoczonych propagatorem tej formy rekreacji i przygody był Thomas H. Holding, który swoje podróże pieszo, rowerem i czółnem opisał w kilku książkach. W 1901 założył pierwszą w świecie organizację skupiającą amatorów biwakowania (Encyclopædia Britannica Online. Academic Edition).

Innym bodźcem do rozwoju tej formy spędzania wolnego czasu, poznawania kraju i edukacji było założenie przez Roberta Boden-Powella organizacji skautów w 1908 i jej odpowiednika dla dziewcząt w 1910. W Polsce w zaborze pruskim pierwsze organizacje skautowskie powstały już w 1912 (Gaj 2008: 49).

Po II wojnie światowej, wraz ze skróceniem czasu pracy, rosnącym poziomem zamożności i umasowieniem produkcji samochodów osobowych biwakowanie na campingach straciło posmak przygody i stało się standardową formą spędzania wakacji, tańszą niż nocowanie w hotelach lub pensjonatach.

USAGE

Słowo wspólne dla różnych odmian polszczyzny, częstsze w prasie niż w książkach (źródło: funkcja Profil wyszukiwarki PELCRA w NKJP).

OTHER MEANINGS

„czasowe przebywanie na takim terenie lub poza nim w namiocie lub przyczepie samochodowej" (WSWO)

ETYMOLOGY/STRUCTURE

Z ang. słowa camping, od camp ‘obozować, biwakować', co z fr. camp, champ ‘obóz, pole' i ostatecznie z łc. campus ‘pole, plac ćwiczeń', por. Campus Martius ‘pole Marsowe' – w starożytnym Rzymie plac służący do ćwiczeń sportowych i przeglądów wojska. Ang. camping ‘biwakowanie' odpowiada w polszczyźnie znaczeniu czynnościowemu, obecnie rzadkiemu. W znaczeniu lokatywnym pol. camping ma odpowiednik w ang. camping site (w skrócie campsite), zatem albo zostało przyswojone w formie uproszczonej, albo rozwinęło się na polskim gruncie z wcześniej przyswojonego znaczenia czynnościowego.

WORD HISTORY

Słowo nieobecne w SWar (tom 1, 1900) ani w Słowniku wyrazów obcych M. Arcta, wyd. 9 (1921). Zarejestrowane w wyd. 12 tegoż (1934), obecne też w Encyklopedycznym słowniku wyrazów obcych pod red. S. Lama (1939). W ww. słownikach tylko w formie camping. W SJPDor w dwóch nie powiązanych ze sobą wariantach: camping i kemping. Późniejsze słowniki na ogół odsyłają formę obcą do spolszczonej.

Prawdopodobny moment zapożyczenia campingu do polszczyzny to druga dekada XX wieku – czas, gdy powstały na ziemiach polskich pierwsze organizacje skautowskie, propagujące wycieczki piesze i biwaki w namiotach. Wcześniej znane były wyrazy kampować, kampowanie, oba zanotowane w SWar (tom 2, 1902), oznaczone tam jako rzadkie i odniesione do realiów wojskowych, ze wskazaniem francuskiego źródła pożyczki (nb. dziś używane w innym znaczeniu w grach komputerowych, zob. hasło kampowanie w polskojęzycznej Wikipedii). W odróżnieniu od kampowania camping był formą spędzania wolnego czasu, turystyki i rekreacji, jego angielska nazwa brzmiała dla ówczesnych zapewne tak jak dziś dla nas caravaning, kitesurfing lub rafting.

Najpierw zostało przyswojone znaczenie czynnościowe, w słowniku Arcta jedyne obecne, w słowniku Lama przytoczone na pierwszym miejscu. Nawet SJPDor (tom 1, 1958, tom 3, 1964) ma tylko znaczenie czynnościowe. Późniejsze słowniki przesuwają je jednak na drugie miejsce lub w ogóle pomijają.

Przedwojenne słowniki w definicjach campingu kładą nacisk na sportowe i rekreacyjne walory tego zajęcia oraz na kontakt z naturą, a jako miejsce noclegu wskazują wyłącznie namioty. W definicji SJPDor pojawiają się domki kempingowe, a w cytowanym wyżej WSWO – przyczepy samochodowe. W WSWO campingi – w znaczeniu już lokatywnym – zostały wyposażone ponadto „w umywalnie, elektryczność itp.".

Ewolucja znaczeniowa słowa camping – od dobrowolnych wyrzeczeń i niewygód ponoszonych przez nielicznych amatorów kontaktu z dziką przyrodą po formę masowej turystyki i rekreacji – przebiegała paralelnie do umasowienia w Polsce od końca lat 60. produkcji samochodów osobowych i upowszechnienia campingów dla zmotoryzowanych turystów.

DERIVATIVES

campingowy lub kempingowy, rzadko campingować i kempingować, campingowiec i kempingowiec ‘osoba korzystająca z kempingu'.

VARIANT

camping

PRONUNCIATION

[kemping]

GRAMMAR

Rzeczownik męski nieżywotny, campingu, campingi.

FREQUENCY

Około 1 na milion słów.

USAGE

Wariant częstszy w nazwach campingów, prawdopodobnie uchodzi za bardziej prestiżowy i łatwiej rozpoznawalny dla zagranicznego turysty.

ETYMOLOGY/STRUCTURE

Wariant rozpoznawany jako obcy, o uproszczonej wymowie, ale oryginalnej, nie spolszczonej pisowni.

COLLOCATIONS

camping

~i i pola namiotowe

EXAMPLES

Lato na campingu. Otwarcie pierwszego letniska campingowego w Pieninach. („Gazeta Handlowa", 1931, nr 163)

– Mieszkałem w pierwszorzędnych hotelach. – Ziętek pokiwał głową. – Służbowo, oczywiście. Nie powiem, żebym przepadał za tym. Wolę campingi... (Kazimierz Kwaśniewski, Zbrodniarz i panna, 1965)

W bardzo szybkim tempie nastąpił [w Bułgarii] rozwój podstawowej materialnej bazy turystycznej (hotele, campingi, restauracje) umożliwiającej turystom pełny wypoczynek i rekreację. („Przegląd Geograficzny", 1977, nr 1)

W Ustrzykach Górnych na campingu wyposażonym w ubikacje, kuchnię i natryski dziesiątki namiotów, a w każdym po kilka osób. (Piotr Kolecki, Dariusz Lermer, Krzyk Bieszczad, „Zielone Brygady. Pismo Ekologów", 1.09.1990)

Suniemy piaszczystą drogą między campingami i dzikimi polami biwakowymi, nad którymi na równych prawach unoszą się dymy z gotujących się na butlach gazowych zup w proszku, kiełbas i steków z trójnożnych grilli i marihuany z misternie rzeźbionych, stylizowanych na indiańskie fajek i zwykłych szklanych fifek. (Krzysztof Varga, Chłopaki nie płaczą, 1996)

Por. pochodne:

W momencie, kiedy na całym świecie zainteresowanie sportem dochodzi niemal do punktu kulminacyjnego, kiedy milion Anglików patrzy na wyścigi wioślarzy z Oksfordu i Cambridge'u, gdyż miliony Amerykan[ów] corocznie „campinguje" (tj. obozuje w namiotach) wśród lasów i bezdroży, spędzając w ten sposób swoje wakacje i urlopy, nie możemy pozostawać na szarym końcu. Jesteśmy wielkim, 30-milionowym narodem, a wielkość obowiązuje. (M. Fularski, Rola sportu w wychowaniu młodzieży, „Droga", 1927, nr 4–5)

Członkowie sekcji otrzymują tzw. kartę campingową (carte de campeurs), która uprawnia do wstępu na tereny campingowe (...). („Turyzm Polski", 1938, nr 7–8) [za: J. Wawrzyńczyk, Chronologizacja słownictwa nowopolskiego]

VARIANT

kemping

PRONUNCIATION

[kemping]

GRAMMAR

Rzeczownik męski nieżywotny, kempingu, kempingi.

FREQUENCY

Około 1 na milion słów.

ETYMOLOGY/STRUCTURE

Wariant spolszczony, o pisowni dostosowanej do wymowy. Spotyka się też oboczną formę kamping, o frekwencji zaledwie 0,003 na milion słów, nie skodyfikowaną w słownikach. Wahania: kemping czy kamping mają źródło w tym, że pierwszej angielskiej samogłosce w słowie camping nie odpowiada dokładnie żadna samogłoska w języku polskim. Podobne wahania dotyczyły ang. jazz – po polsku dżez, ale dawniej też dżaz, zob. inny artykuł w tej witrynie.

COLLOCATIONS

kemping

właściciele ~ów

EXAMPLES

Rozpoczął on swą pracę (...), zakładając w kilku punktach namioty dla przejściowego kempingu, później zaś stworzył nowy typ kempingu „trwałego", w postaci maleńkich domków drewnianych (...). (Władysław Szafer, Yellowstone. Kraj gorących źródeł i niedźwiedzi, 1929) [za: J. Wawrzyńczyk, Chronologizacja słownictwa nowopolskiego]

Prezentujemy jedną stronę ulotki, którą otrzymują turyści przyjeżdżający do Gdańska. Na drugiej stronie zostały zamieszczone najważniejsze informacje o usługach motoryzacyjnych, stacjach paliw CPN, kempingach, parkingach oraz numery ważniejszych telefonów. („Motor", 1975, nr 38)

Letniskową bazę noclegową wydatnie powiększają kempingi , pola namiotowe i biwakowe oraz wsie letniskowe. (Włodzimierz Łęcki, Wielkopolska: przewodnik, 1989)

Każdego dnia przejeżdżali średnio około 60-70 kilometrów. Wieczorami zatrzymywali się na kempingach i nocowali pod namiotami. Rano wstawali i po śniadaniu wyruszali dalej w drogę. (Przejechali wzdłuż granicę, „Sztafeta", 2007, nr 37)

GENERAL DISCUSSION

Na pozór warianty camping i kemping są równorzędne: mają tę samą frekwencję, ten sam zakres użycia i w zasadzie w każdym kontekście są wymienne. Trudno ocenić, czy ich obrazy kolokacyjne są różne, gdyż kolokator NKJP generuje dla nich bardzo nieliczne konteksty (obie formy są stosunkowo rzadkie). Za pomocą kwerend na stronach WWW można się jednak przekonać, że obca forma przeważa w nazwach campingów, prawdopodobnie więc uchodzi za bardziej prestiżową i finansowo bardziej korzystną (zagraniczny turysta, szukający campingów za pomocą wyszukiwarki internetowej, użyje raczej formy camping niż kemping). Godna uwagi jest też obecność wariantu camping w nazwie Polskiej Federacji Campingu i Caravaningu: aliteracja nie ucierpiałaby na spolszczeniu dwóch ostatnich rzeczowników, ale percepcja nazwy byłaby inna.

Rozwój semantyczny campingu – od znaczenia czynnościowego do lokatywnego, od pozbawionego wygód kontaktu z przyrodą do względnie komfortowych i tanich wakacji – był następstwem umasowienia tej formy wypoczynku i powstawania miejsc dla niej przeznaczonych, odpowiednio wyposażonych dla wygody zmotoryzowanych turystów. Rozwój formalny – od postaci camping do kemping – jest zgodny z oczekiwaniem, por. wiele innych analogicznych przykładów adaptacji, także wśród nowszych zapożyczeń, choćby cafeteria – kafeteria, catering – katering, cola – kola, a nawet camper – kamper (‘samochód turystyczny', słowo pochodzące z tego samego źródła, co camping).

Spolszczeniu obcego wyrazu przeciwdziała czasem homonimia i groźba nieporozumienia, por. shake (nie nazywany szejkiem), boom gospodarczy (rzadko bum), caravan (rzadko karawan, choć ang. caravanning dało w pol. najpierw caravaning, a potem karawaning). Na przeszkodzie formalnej adaptacji wyrazu mogą stanąć też odmienne konotacje formy obcej niż polskiej, por. inne hasła w niniejszej witrynie. Okoliczności te nie były jednak wystarczająco silne, aby zahamować adaptację campingu do zasad polskiej pisowni, czyli przeciwdziałać jego pisowni fonetycznej.

REFERENCES

Encyclopædia Britannica Online Academic Edition, http://www.britannica.com/EBchecked/topic/91358/camping.

Encyklopedyczny słownik wyrazów obcych, red. S. Lam. Warszawa: Księgarnia Wydawnicza Trzaski, Everta i Michalskiego, 1939.

Gaj J., Dzieje turystyki w Polsce, wyd. 2. Warszawa: ALMAMER, 2008.

PELCRA: P. Pęzik, Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP (w:) A. Przepiórkowski, M. Bańko, R. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk (red.): Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa: PWN, 2012, s. 253–273.

SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11. Warszawa: PWN, 1958–1969.

Słownik wyrazów obcych. 25.000 wyrazów, wyrażeń, zwrotów i przysłów cudzoziemskich, używanych w mowie potocznej i w prasie polskiej, wyd. 9. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1921.

Słownik wyrazów obcych. 33.000 wyrazów, wyrażeń i przysłów cudzoziemskich, wyd. 12. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1934.

SWar: Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8. Warszawa, 1900–1927.

Wawrzyńczyk J., Chronologizacja słownictwa nowopolskiego. W poszukiwaniu źródeł dokumentacyjnych neologizmów powojennych. Toruń: UMK, 1992.

WSWO: Wielki słownik wyrazów obcych PWN, red. M. Bańko. Warszawa: PWN, 2003.

AUTHOR

Mirosław Bańko

PUBLISHED

6.03.2013

UPDATED

23.05.2013