LOANWORD

helikopter

DEFINITION

USJP: „statek powietrzny o napędzie silnikowym, wyposażony w obracające się w płaszczyźnie poziomej śmigło, startujący i lądujący pionowo; śmigłowiec";

WSWO: „maszyna latająca, która zamiast skrzydeł ma śmigło umocowane nad kadłubem, utrzymujące ją w powietrzu, mogąca pionowo startować i lądować; śmigłowiec";

SWJP: „statek powietrzny startujący i lądujący pionowo, unoszący się w powietrzu za pomocą jednego lub kilku śmigieł osadzonych na osiach pionowych; śmigłowiec".

Ponieważ oba słowa – helikopter i śmigłowiec – odnoszą się do tego samego obiektu, ich definicje w słownikach językowych można rozpatrywać łącznie. Powtarzającym się elementem jest wyposażenie helikoptera w śmigło lub śmigła oraz jego zdolność do pionowego startu i lądowania. W niektórych definicjach wspomina się o możliwości zawisania w powietrzu, poruszania się do przodu, do tyłu i na boki bez zmiany kierunku oraz o zastosowaniach. Typowy helikopter opisano w ISJP: ma on dwa wirniki, jeden na kadłubie, drugi w ogonie. O możliwości osadzenia śmigieł na dwóch osiach pionowych mówią SWJP i SJPDor.

W definicji SJPDor zwraca uwagę, że śmigłowiec przedstawiono jako rodzaj samolotu. Taką samą kategoryzację spotykamy w PSJP (1939), widocznie realne znaczenie słowa samolot było dawniej bliższe etymologicznemu i mogło obejmować wszelkie urządzenia przeznaczone do latania i cięższe od powietrza. Kwerenda w dawnych słownikach (SWar, SIJP) oraz bibliotekach cyfrowych pokazuje jednak, że już w latach 30. słowa samolot używano w dzisiejszym znaczeniu, zamiast wcześniejszych nazw: aeroplan, płatowiec i latawiec (ta ostatnia występuje np. w Encyklopedii powszechnej Orgelbranda, t. 18, 1912, hasło lotnictwo).

EXTRA-LINGUISTIC INFORMATION

Latające zabawki w kształcie bambusowego śmigła, unoszące się w wyniku rotacji, znane były już starożytnym Chińczykom. W Europie projekt maszyny latającej, która przypominała wirującą śrubę, pozostawił Leonardo da Vinci. Od końca XVIII w. konstruktorzy pracowali nad maszynami zdolnymi do wznoszenia się w pionie, jednak za pierwszy udany lot śmigłowca uważa się próbę wykonaną przez francuskiego producenta rowerów Paula Cornu: w 1907 r. wzniósł się on na skonstruowanej przez siebie maszynie na wysokość ok. 30 cm i pozostawał na niej przez 20 sekund. W czasie II wojny światowej armia niemiecka wykorzystywała śmigłowce na niewielką skalę, ale pierwszy śmigłowiec, który wszedł do seryjnej produkcji, był używany przez aliantów. Skonstruował go Igor Sikorski, rosyjski emigrant polskiego pochodzenia, zamieszkały w USA (http://en.wikipedia.org/wiki/Helicopter).

Śmigłowce należą do szerszej klasy tzw. wiropłatów, obejmującej prócz nich wiatrakowce (inaczej autożyra) i wiroszybowce. Podobnie jak szybowiec maszyny te mają wirnik nośny, ale pozbawiony własnego napędu, obracający się samoczynnie pod wpływem ich ruchu w powietrzu. Wiatrakowcom ruch ten zapewnia śmigło obracające się w płaszczyźnie pionowej i napędzane silnikiem jak w samolocie. Wiroszybowce zaś nie mają w ogóle silnika, wznoszą się na holu, np. za samolotem lub motorówką, a po wyczepieniu opadają powoli na wirującym samoczynnie śmigle.

USAGE

Słowo częstsze w prasie niż w książkach, o podobnej częstości w publicystyce, beletrystyce, literaturze faktu i tekstach konwersacyjnych. Rzadkie w tekstach informacyjno-poradnikowych i naukowo-dydaktycznych (źródło: funkcja Profil wyszukiwarki PELCRA w NKJP).

ETYMOLOGY/STRUCTURE

Z fr. hélicoptère, co z gr. hélix, w dopełniaczu hélikos ‘spiralny' i pterón ‘skrzydło'. Nazwa nawiązuje do idei, aby statki powietrzne napędzać za pomocą spiralnych płatów nośnych. Według ang. Wikipedii utworzył ją fr. wynalazca Gustave de Ponton d'Amécourt w 1861 r.

WORD HISTORY

Słowo znane w polszczyźnie już w 2. poł. XIX w., wymienione w Encyklopedii powszechnej Orgelbranda (t. 1, 1898) w haśle aeronautyka, zarejestrowane też w SWar (t. 2, 1902) z definicją odnoszącą się do prototypowych modeli latających: „śruba powietrzna , przyrząd unoszący ś. w powietrze, a polegający na zastosowaniu śruby". Helikopter jako „rodzaj maszyny latającej, z zastosowaniem do niej śruby i śmigieł" pojawił się w SIJP Arcta (1916), desygnat pokazano tu także na rysunku. W wyd. 3 (1929) jest ta sama definicja, ale rysunek inny, co dowodzi, że wydawnictwo starało się dokumentować postęp w konstrukcji tych maszyn.

DERIVATIVES

helikopterowy

VARIANT

helikopter

PRONUNCIATION

[helikopter]

GRAMMAR

Rzeczownik męski rzeczowy, helikoptera, helikopterze, helikoptery.

FREQUENCY

Około 8 na milion słów.

COLLOCATIONS

helikopter

ciężkie ~y, czarne ● amerykańskie ~y, rosyjskie ● papieski ~, policyjny, prezydencki, rządowy, wojskowe ~y ● prywatny ~, własny

~ bojowy, ratowniczy, ratunkowy, sanitarny, szturmowy, transportowy ● ~y wyposażone w coś

~y pogotowia (ratunkowego) ● ~ typu Cobra (Puma itp.)

~ z kamerą

● lądowanie ~a, lot ~em, przelot, transport, użycie ~a ● katastrofa ~a, wypadek ● model ~a, pilot, pokład, warkot, lądowisko ~ów

lądowisko dla ~ów

lecieć ~em, odlecieć, polecieć, przylecieć ● przetransportować kogoś ~em (do szpitala), przewieźć, użyć ~a ● kupić ~, wezwać, wynająć

nadleciał ~, przyleciał, wylądował ● przelatuje ~, startuje, krążyły ~y, latały ● kogoś uratował ~, zabrał

~y i samoloty

~y Apache, Sokół

za pomocą ~ów

EXAMPLES

(...) francuzkie towarzystwo żeglugi napowietrznéj pilnie zajmuje się zbudowaniem przyrządów, naśladujących lot ptaków. Trojakiego rodzaju są te przyrządy: helikoptery, aeroplany i ortoptery. („Gazeta Warszawska", 1875, nr 93)

W tych dniach donoszą, iż p. Henryk Berliner trzykrotnie wzniósł się w helikopterze swego wynalazku (...) i udało mu się za każdym razem wzlecieć i spuścić się, utrzymać się nieruchomo na wysokości dwóch metrów, nakoniec szybować około placu, gdzie miały miejsca doświadczenia, przebiegając  blisko 800 metrów. (Helikoptery, „Gazeta Rzemieślnicza", 1922, nr 33)

Dodać, że z góry dostrzegł tę wieżę
Lotnik na szybkim helikopterze,
Bo na ratunek z Afryki całej
Helikoptery wnet wyleciały
I szybowały wysoko w niebie,
By nieść rozbitkom pomoc w potrzebie.
(Jan Brzechwa, Pan Soczewka w puszczy [w:] id., Baśnie i poematy, 1945)

Samolotami ściągaliśmy szczepionkę. Dostało ją dziewięćdziesiąt procent ludności, helikoptery dowiozły ekipy lekarskie do wiosek położonych na bagnach. (Lucjan Wolanowski, Upał i gorączka, 1970)

Nad ulicami Radomia krążył bez przerwy milicyjny helikopter z bezpieką filmującą tłumy. (25 sierpnia 1976. Relacja dwóch świadków o zajściach w Radomiu, „Kultura" [Paryż], 1976, nr 11)

Z pomocą samolotów i helikopterów marynarka wojenna wysadziła desant piechoty morskiej, który zaatakował stałą bazę piratów na wyspie Siroman w południowej części archipelagu. (Henryk Mąka, Piraci znów atakują, 1995)

Kierowca opla astry prawdopodobnie jechał z nadmierną prędkością. Wypadł z drogi, koziołkował i wylądował na dachu w rowie. Ciężko ranna została 22-letnia pasażerka. Kobietę przetransportował do szpitala helikopter ratunkowy. (Zignorowali przepisy, „Słowo Polskie. Gazeta Wrocławska", 12.03.2007)

SYNONYM

śmigłowiec

PRONUNCIATION

[śmigłowjec]

GRAMMAR

Rzeczownik męski rzeczowy, śmigłowca, śmigłowce, śmigłowców.

FREQUENCY

Około 12 na milion słów.

DEFINITION

ISJP: „Śmigłowiec to maszyna latająca bez skrzydeł, ale z dużym śmigłem umocowanym poziomo nad kadłubem i małym śmigłem na końcu długiego ogona. Śmigłowce mogą startować i lądować pionowo oraz utrzymywać się nieruchomo w powietrzu";

SWJP: „rodzaj statku powietrznego, którego siłę nośną stanowi wirujące w płaszczyźnie poziomej śmigło (lub śmigła) i który może startować i lądować pionowo, zawisać nieruchomo oraz poruszać się do przodu, do tyłu i w bok (stąd zastosowanie w transporcie, budownictwie, ratownictwie górskim itp.); helikopter";

SJPDor: „samolot startujący i lądujący pionowo za pomocą jednego lub kilku śmigieł osadzonych na osiach pionowych; helikopter".

Porównanie definicji – zob. w opisie słowa helikopter wyżej.

USAGE

Słowo częstsze w literaturze faktu niż w beletrystyce i publicystyce. Rzadkie w tekstach informacyjno-poradnikowych i naukowo-dydaktycznych, a także – w przeciwieństwie do helikoptera – w konwersacyjnych (źródło: funkcja Profil wyszukiwarki PELCRA w NKJP).

ETYMOLOGY/STRUCTURE

Od słowa śmigło, które XX-wiecznym derywatem od śmigać. Jak zauważył Doroszewski (1962: 506) – odpowiadając korespondentowi, który słowo helikopter uważał za niepotrzebne – z budowy słowa śmigłowiec można wnosić mylnie, że odnosi się ono do każdej maszyny latającej mającej śmigło. Dokładniejszym przekładem nazwy helikopter byłby śmigłoskrzydłowiec, który jednak „byłby wyrazem tak niezgrabnym, że za taką cenę osiągać ścisłości nie warto".

WORD HISTORY

Jako synonim helikopterów wymienione zostały śmigłowce w Encyklopedii powszechnej Orgelbranda w 1912 r. (t. 18, suplement, hasło lotnictwo). W 1903 r. (t. 14) w przeznaczonym dla nich miejscu na literę Ś jeszcze ich nie było.

Rejestracja w słownikach języka polskiego była spóźniona. Nie ma śmigłowca jako osobnego hasła w SWar (t. 6, 1915) ani SIJP (1916, 1929). Pojawił się w PSJP (1939).

Nie tylko śmigłowiec w polszczyźnie jest słowem stosunkowo nowym, w każdym razie nowszym od helikoptera, ale także śmigło. W SWar (t. 6, 1915) podano je z definicją: „śmiga statku napowietrznego", gdzie śmiga to m.in. „skrzydło wiatraka". Śmigło do śmigi odsyłał jeszcze SIJP Arcta w wyd. 3 (1929); dopiero w PSJP Arcta (1939) otrzymało samodzielną definicję.

Ze względu na podobieństwo śmigła do śruby okrętowej helikopterom nadano też inną polską nazwę – śrubowce (np. Schnuetzer 1910: 71). Ta jednak się nie przyjęła.

COLLOCATIONS

śmigłow|iec

ciężki ~iec, lekki, nowoczesny ● opancerzone ~ce, uzbrojone ● rozbity ~iec ● papieski ~iec, policyjny, prywatny, rządowy, wojskowy ● amerykański ~iec, polski, rosyjski

~iec bojowy, patrolowy, ratowniczy, ratunkowy, rządowy, sanitarny, szturmowy, transportowy, uderzeniowy ● ~iec pilotowany przez kogoś

~iec pogotowia ratunkowego, Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, Straży Granicznej, TOPR

pokład ~ca, łopaty, silnik, wirnik, wyposażenie ● pilot ~ca, załoga ● lot ~cem, przelot, lądowanie ~ca, przylot, loty ~ców ● użycie ~ca, wezwanie ● remont ~ca, wypadek ● koszt ~ca, model, pułk ~ców ● lądowisko ~ców

lądowisko dla ~ców

latać ~cem, odlecieć, polecieć, przylecieć ● wsiąść do ~ca, wyjść ze ~ca ● dysponować ~cami, użyć ~ca, wezwać ~iec ● przetransportować kogoś ~cem (do szpitala), przewieźć ● zestrzelić ~iec

ląduje ~iec, nadlatuje, przylatuje, startuje, stacjonuje gdzieś, stoi, krążył ~iec, latał, leciał, nadleciał, odleciał, poleciał, spadł, wylądował, wystartował, zabrał kogoś

~ce i czołgi, ~ce i samoloty

(siedzieć) przy sterach ~ca, za sterami ~ca ● (akcje ratunkowe) z udziałem ~ca, zrobić coś z pomocą ~ca

~iec Huzar, MI-2, MI-8 i in.

dwa ~ce, trzy, cztery itd.

EXAMPLES

Stacje przekaźnikowe można umieścić na śmigłowcach, które by wzbijały się w górę na czas trwania programu telewizyjnego. (Program telewizyjny z Księżyca, „Antena", 1957, nr 12)

Skutecznym środkiem powietrznego rozpoznania artyleryjskiego jest także śmigłowiec (...). (Józef Podgórski, Lotnictwo artyleryjskie, „Przegląd Wojsk Lądowych", 1962, nr 4)

Byt to wypadek narciarski w grupie osób, które wybrały się na wycieczkę turystyczno-narciarską. Niestety, mimo niezwykle szybkiej interwencji GOPR-u i przetransportowania ofiary śmigłowcem, wszelki ratunek okazał się niemożliwy. (Znowu tragiczny wpadek w Tatrach, „Express Wieczorny", 1981, nr 70)

Od poniedziałku nad górami na pograniczu meksykańsko-gwatemalskim krążą wojskowe śmigłowce i samoloty. Rząd skierował do stanu Chiapas prawie 15 tys. dodatkowych żołnierzy. (Indiańscy chłopi w Meksyku nie złożyli broni, „Gazeta Wyborcza", 5.01.1994)

Oficer zawiózł nas na pas startowy, na którym stał wojskowy śmigłowiec transportowy. Byliśmy jedynymi pasażerami; maszyna ruszyła, gdy tylko zajęliśmy miejsca. (Tomasz Mirkowicz, Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999)

DERIVATIVES

śmigłowcowy

GENERAL DISCUSSION

Niektóre słowniki odsyłają śmigłowiec do helikoptera, inne dają odsyłacz w przeciwną stronę. Niezależnie od kierunku odesłania taka decyzja świadczy o potraktowaniu wymienionych wyrazów jako dokładnych synonimów. W SJPDor ich definicje są identyczne, a w SWJP bardzo podobne, nie wskazują na żadną różnicę między desygnatami. Często śmigłowiec jest wymieniany jako synonim na końcu pełnej definicji helikoptera lub na odwrót, co dodatkowo utwierdza w przekonaniu, że wyrazy te traktowane są jako równoznaczne. Nasuwa się więc pytanie, czy w świetle przeprowadzonej tu analizy da się wskazać pomiędzy nimi jakieś różnice.

Porównanie obrazów kolokacyjnych, w wypadku innych synonimów zwykle skuteczne, tu nie wnosi nic istotnego: kolokator PELCR-y znalazł nieco więcej kolokacji dla śmigłowca niż dla helikoptera, ale wynika to z ogólnej przewagi liczebnej śmigłowca nad helikopterem w NKJP. Prócz różnic ilościowych porównanie ich kolokacji nie ujawniło żadnej różnicy jakościowej.

Więcej mówi analiza dystrybucji stylistycznej badanych słów. Po pierwsze, w tekstach konwersacyjnych helikopter jest stosunkowo częsty, śmigłowiec zaś rzadki, prawie nieobecny. Po drugie, helikopter ma podobną frekwencję w kilku odmianach tekstów bogato reprezentowanych w NKJP, mianowicie w publicystyce, beletrystyce i literaturze faktu, podczas gdy frekwencja śmigłowca w tych grupach tekstów się różni. Oba słowa są rzadkie w tekstach naukowo-dydaktycznych i informacyjno-poradnikowych, ale ponieważ tekstów takich w NKJP jest mało (zob. Łaziński, Górski 2012: 33), mogło zabraknąć takich, które dotyczą techniki lotniczej. Obserwacje te zachęcają, by dystrybucję stylistyczną helikoptera i śmigłowca zbadać za pomocą jeszcze innych źródeł.

Postanowiliśmy najpierw sprawdzić, jaki jest rozkład badanych słów w tytułach książek. Kwerenda ze słowem helikopter w internetowym katalogu Biblioteki Narodowej przynosi czasopismo wydawane przez Ośrodek Postaw Twórczych we Wrocławiu, a więc instytucję kultury, ponadto zaś liczne książki dla dzieci oraz dysk DVD z filmem wojennym Helikopter w ogniu w reżyserii Ridleya Scotta. Natomiast kwerenda ze słowem śmigłowiec daje ponad trzydzieści publikacji fachowych z dziedziny techniki lotniczej i wojskowości. Jak stąd wynika, helikopter jest słowem obecnym w różnych odmianach języka, ale w publikacjach specjalistycznych używane jest raczej słowo śmigłowiec.

Ciekawych obserwacji można dokonać dzięki funkcji Grafika wyszukiwarki Google (zob. Bańko 2013 o użyteczności obrazów Google w analizie leksykalnej). Galerie obrazów dla słów helikopter i śmigłowiec są bardzo podobne, w szczególności w obu widać zarówno maszyny wojskowe, jak i cywilne, co oddala ewentualny domysł, że słowa te odnoszą się do różnych obszarów zastosowań. W obrazach zindeksowanych ze słowem helikopter liczniej jednak występują zabawki, a także miniaturowe modele sterowane radiowo, które w zasadzie też służą do zabawy. Różnica między helikopterem a śmigłowcem jest pod tym względem podobna do różnicy między traktorem a ciągnikiem, opisanej w ww. artykule: w obrazach Google wyszukanych dla słowa traktor zabawki też występują częściej niż w obrazach dla słowa ciągnik. Podobieństwo jest tym większe, że słowo traktor pojawiło się w polszczyźnie przed słowem ciągnik, ich chronologia względna jest więc taka sama jak w wypadku pary helikopter – śmigłowiec.

O czym świadczy preferencja dla słowa helikopter, gdy mowa o zabawkach? Prawdopodobnie ma związek z tym, że helikopter ma zdecydowanie wyższą frekwencję od śmigłowca w tekstach konwersacyjnych. Przewaga helikoptera w języku potocznym przekłada się na decyzje producentów i sprzedawców zabawek, np. w domenie lego.com/pl-pl/, należącej do producenta klocków Lego, wyszukiwarka Google znajduje prawie trzy razy więcej wystąpień słowa helikopter niż słowa śmigłowiec. Wynik ten jest zgodny z obserwacjami poczynionymi w katalogu BN, gdzie – jak widzieliśmy – słowo helikopter występuje głównie w tytułach książek dla dzieci.

Znaczenie etymologiczne śmigłowca nie w pełni pokrywa się ze znaczeniem etymologicznym helikoptera, dokładniejszą nazwą byłby śmigłoskrzydłowiec (zob. wyżej). Śmigłowiec ma jednak tę zaletę, że jest nazwą krótszą. Co więcej, jeśli za miarę długości przyjąć liczbę sylab, to słowo śmigłowiec okazuje się krótsze także od słowa helikopter. Różnica ta może wydawać się błaha, ale skłania do sprawdzenia, czy zgodnie z jedną z zasad ikoniczności („Im więcej formy, tym więcej treści", zob. np. Tabakowska 2001: 29–30) śmigłowce są postrzegane jako mniejsze od helikopterów. Zważywszy na to, że śmigło wywodzi się z tego samego źródła, co słowo śmigły, warto sprawdzić też, czy śmigłowce są postrzegane jako szybsze. Ponieważ chodzi tu o percepcję, rozstrzygającą odpowiedź powinny przynieść badania psychologiczne, ale istotnych danych można szukać też w badaniach korpusowych.

Kwerendy wykonane za pomocą wyszukiwarki Google na polskojęzycznych stronach WWW zdają się potwierdzać hipotezę, że śmigłowiec jest mniejszy i szybszy od helikoptera. Słowo helikopter ma tu kilkunastokrotną przewagę nad słowem śmigłowiec (inaczej niż w NKJP), ale przewaga frazy mały helikopter nad frazą mały śmigłowiec (obie wpisano w cudzysłowie) jest tylko kilkukrotna. Podobnie fraza szybki helikopter jest tylko kilka razy częstsza od frazy szybki śmigłowiec, a lekki helikopter nawet w liczbach bezwzględnych ustępuje lekkiemu śmigłowcowi. Jak widać, gdy chodzi o małe, lekkie i szybkie maszyny, nadawcy z frekwencją wyższą niż średnio w polskim internecie sięgają po słowo śmigłowiec.

Wysoka przewaga helikoptera nad śmigłowcem na polskojęzycznych stronach WWW, wyrażająca się liczbą 15 : 1, w zestawieniu z przewagą śmigłowca nad helikopterem w stosunku 3 : 2 w NKJP jest sama w sobie intrygująca i wymaga wyjaśnienia. Aby się upewnić, że dane z NKJP są miarodajne, sprawdziliśmy frekwencję obu wyrazów w niedużym (24 miliony słów), ale starannie zróżnicowanym Korpusie Języka Polskiego PWN: przewaga śmigłowca nad helikopterem jest tu nieco większa niż w NKJP (wyraża się liczbą 2 : 1), ale w sumie podobna, a zdecydowanie inna niż na stronach WWW. Wynika to prawdopodobnie stąd, że w internecie większy jest udział języka mówionego (wtórnie zapisanego), w którym, jak widzieliśmy, helikopter wyraźnie przeważa nad śmigłowcem.

W podsumowaniu możemy wymienić dwie różnice między porównywanymi tu wyrazami:

1. Inaczej niż aeroplan, który ustąpił miejsca samolotowi i dziś jest nazwą maszyn tylko starego typu, helikopter pozostaje w użyciu, jest słowem nienacechowanym i przeważa w języku potocznym. Śmigłowiec natomiast – słowo wymyślone przez inżynierów, paralelne do takich polskich nazw, jak płatowiec czy latawiec (w jego dawnym znaczeniu) – jest wciąż nacechowany oficjalnością. Z tego powodu o zabawce mówimy helikopter, nie śmigłowiec, w książkach dla dzieci są helikoptery, a w publikacjach fachowych – śmigłowce.

2. Różnica w długości analizowanych słów (mierzonej liczbą sylab) i łatwy do zauważenia związek śmigłowca ze słowem śmigły są prawdopodobną przyczyną, dla której, mówiąc o maszynach niedużych, lekkich i szybkich, przy tym prawdziwych, a nie do zabawy, częściej niż zazwyczaj sięgamy po słowo śmigłowiec niż helikopter. Czy rzeczywiście śmigłowce są postrzegane jako mniejsze, lżejsze i szybsze, będzie można ocenić po przeprowadzeniu badań psychologicznych.

REFERENCES

Bańko M., Obrazy Google jako źródło informacji lingwistycznej (w:) Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda. Opole: Uniwersytet Opolski, 2013.

Doroszewski W., O kulturę słowa. Poradnik językowy. Warszawa: PIW, 1962.

Encyklopedia powszechna, t. 1–18. Warszawa: S. Orgelbrand, 1898–1912.

Helicopter, http://en.wikipedia.org/wiki/Helicopter.

ISJP: Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1–2. Warszawa: PWN, 2000.

Korpus Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN: http://korpus.pwn.pl/.

Łaziński M. Górski R., Reprezentatywność i zrównoważenie korpusu (w:) Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski i in. Warszawa: PWN, 2012, s. 25–36.

NKJP: Narodowy Korpus Języka polskiego, http://www.nkjp.pl.

PELCRA: P. Pęzik, Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP (w:) A. Przepiórkowski, M. Bańko, R. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk (red.): Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa: PWN, 2012, s. 253–273.

PSJP: Podręczny słownik języka polskiego, Zofia de Bondy-Łempicka. Warszawa: Wydawnictwo Michała Arcta, 1939.

Schnuetzer J., Teorya i konstrukcya aeroplanów. Lwów: Nakładem księgarni L. Chmielewskiego, 1910.

SIJP: Słownik ilustrowany języka polskiego, t. 1–3. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1916.

SJPDor: Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11. Warszawa: PWN, 1958–1969.

SWar: Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8. Warszawa, 1900–1927.

SWJP: Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj. Warszawa: Wilga, 1996.

Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska. Kraków: Universitas, 2001.

USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 1–6. Warszawa: PWN, 2003.

WSWO: Wielki słownik wyrazów obcych PWN, red. M. Bańko. Warszawa: PWN, 2003.

AUTHOR

Mirosław Bańko

PUBLISHED

18.07.2013